A través dunha serie de imaxes imos a observar a aevolución da Terra, aínda que o obxectivo e aplicalo á Xeosfera.
Fig.2: A transformación da Terra dende a súa formación ata a actualidade.
Figs. 3 e 4: Movemento das placas litosférica ao longo do tempo.
A actividade consistirá en facer un texto que explique (unicamente utilizando as anteriores imaxes) a formación e evolución da Xeosfera.
Como vimos na anterior entrada o método sísmico permite descubrir distintas capas na Xeosfera atendendo ao seu estado (sólido ríxido, sólido plástico, líquido ...). A isto se lle coñece como clasificación dinámica.
Paralelamente outros métodos de estudo dannos información de cal pode ser a composición química das distintas zonas da xeosfera. A isto se lle coñece como clasificación xeoquímica.
Observa a imaxe e contesta:
1. Cal é a composición e o estado do núcleo interno? e do externo?
2. Que relación hai entre a anterior pregunta e o campo magnético do planeta?
3. Que relación hai entre litosfera e codia?
4. Que diferenzas hai en espesor e composición entre a codia continental e a codia oceánica?
5. Na xeosfera hai correntes convectivas, donde e como son?
A seguinte imaxe representa o gráfico de propagación das ondas sísmicas dende a superficie cara ao interior da Xeosfera.
1. Cal é a diferencia entre as ondas P e S? como hai que interpretalas?
2. As discontinuidades: que son? que tipos hai? como se interpretan?
Iniciamos o cuarto bloque do curso, a Xeosfera, descubrindo os métodos científicos que se empregan para o seu estudo.
A Terra ten uns 6.371 km. de radio mentres que o sondaxe artificial máis profundo perforado é o realizado na década dos oitenta pola desaparecida Unión Soviética na península de Kola, no Círculo Polar Ártico O chamado Kola Seperdeep Borehole chegou ata 12.263 metros. A pregunta é: como podemos coñecer o interior da Xeosfera cando na realidade apenas "rozamos" a súa superficie.
1. Fai un esquema citando os métodos de estudo da Xeosfera.
2. Compara os métodos directos e indirectos.
3. Cal é o fundamento do método sísmico?
4. O estudo de meteoritos tamén pode aportar datos sobre a Xeosfera. Como?
Nesta unidade estudaremos as principais características desta capa terrrestre.
E para rematar a unidade outra lectura. A vida e, por suposto, a nosa civilización non pode existir sen o auga. É un recurso tan valioso que a súa posesión orixina guerras e conflictos.
Accede a seguinte noticia a guerra do auga e fai un comentario persoal dun mínimo de 6 liñas.
A dinámica das augas continentais xa foi explicada no ciclo da auga, pero a dinámica das augas mariñas ten outras peculiaridades. Factores como os ventos, a densidade da auga, a súa salinidade e a súa temperatura, a influenza do Sol e da Lúa ou mesmo o relevo submariño condicionan dita dinámica.
En esta actividade tes que explicar brevemente como inflúe cada un dos factores citados anteriormente.
Na actividade anterior vimos un dos métodos empregados nas EDAR para medir a calidade da auga. Agora imos a profundizar no seu funcionamento xeral.
1. Que é a criba?
2. Cales son as principais etapas na depuración das augas?
3. Como se separa a area das graxas que están nela? Unha vez feito como se tratan as areas?
4. Que é a decantación?
5. En que consiste o tratamento biolóxico?
6. Por que hai que, logo do tratamento biolóxico, volver a decantar?
7. Como se obtén e para que serve o biogás?
Na composición da auga doce ademáis das propias moléculas de auga hai outros compoñentes. Entre eles destaca, pola súa importancia para a vida, o osíxeno.
O DQO son as siglas que reflexan a demanda química do osíxeno (en mg/l). É un parámetro moi utilizado nas EDAR (Estacións de Depuración de Auga Residúal) municipais ou cando se producen vertidos industriais.
Observa a gráfica e contesta as preguntas:
A diferencia do que pasa na Atmosfera e na Xeosfera na Hidrosfera non se poden distinguir capas uniformes.
A Terra é o único lugar do sistema solar onde hai auga en gran cantidade e nos tres estados posibles. Imos a profundizar sobre a, en moitas ocasións, considerada a "base da vida" a auga.
1. Que base científica hai para considerala así? (propiedades e a súa relación ca vida)
2. Como se formou a hidrosfera?
3. A auga é un recurso vital. Que quere dicir a frase "a auga é un recurso renovable pero limitado".
A Terra é o unico planeta do sistema solar con abundancia e presencia permanente da auga líquida. Nesta entrada imos a estudar algunhas das características menos coñecidas da Hidrosfera.
1. Como se orixinou a Hidrosfera.
2. Dende o orixe da Terra hai un constante intercambio de auga entre a hidrosfera e o manto o que permite manter o seu volume practicamente constante. Como é ese intercambio?.
3. Relacionado co anterior, a medida que a Terra se vai arrefriando os procesos tectónicos vanse detendo. como afecto isto ao auga?
4. Podemos facer unha distinción entre as augas doces e salgadas, como se orixinan e en que se diferencian?.
Xa vos comentei na clase que no exame da unidade 2, a Atmosfera, na parte de razoar e interpretar teredes que saber explicar un mapa do tempo a distintas escalas.
Como exemplos póñovos un mapa da circulación atmosférica a nivel global que permanece (con pequenas variacións) ao longo do tempo, e un mapa do tempo da zona da península ibérica que, ao estar a unha escala menor, é máis variable.
Seriades capaces de interpretalos? ... espero que para o exame sí 💪
Na sección de INFORMES tedes as instrucións sobre como facer os informes ao longo do curso.
En cada avaliación faredes dous informes, entregaranse unha vez feito o exame da avaliación.
Periodicamente publicaranse alí os informes concretos.
XA ESTÁN COLGADOS OS DOUS INFORMES DA 1º AVALIACIÓN
Seguimos estudando o ciclo do auga agora xa enlazando ca unidade 3, a Hidrosfera:
1. As augas continentais son doces fronte as augas salgadas das que proceden, como se perdeu a salinidade?
2. Define: condensación, glaciar, río, lago e humedal.
3. As augas mariñas son salgadas, de onde procede a súa salinidade?
4. Define: nivel freático, marea, corrente mariña, onda.
Ao comezo da unidade 2 explícase a importancia do ciclo do auga como un exemplo de interacción entre os 5 subsistemas do planeta Terra.
Agora, que xa estudamos a atmosfera e antes de estudar a hidrosfera faredes unha entrada sobre este ciclo:
1. Hai dúas grandes forzas ou enerxías que manteñen no tempo o ciclo do auga, ao permitir o movemento ascendente e descendente desta. Cales son e como actúan?
2. Fai unha pequena redación explicando as etapas do ciclo do auga. Empeza cando a chuvia cae sobre un campo. Lembra que, ao ser un ciclo, tes que rematar no mesmo sitio.
3. Define: escorrentía superficial; evaporación, infiltración, evapotranspiración.
Ao rematar esta unidade 2 teredes que saber interpretar e explicar un mapa meteorolóxico.
Para ir "facendo boca" mirade o seguinte vídeo:
A vosa primeira avaliación está prevista para o comenzo de decembro. Xa que o correxir as entradas dos vosos blogs levame bastante tempo o prazo para ter rematadas as entradas correspondentes as Unidades 1 e 2 (consultade a pestaña Programa do curso) remata o domingo 20 de novembro.
O anterior non significa que se permita facer as entradas ao final da avaliación. Tedes que facelas a medida que vaian sendo publicadas.
As entradas que non foron feitas non se puntuarán nesta avaliación e para recuperalas cara a avaliación final do curso hai que crear unha sección no voso blog chamada RECUPERACIÓN e facelas, por orde, nesta páxina cos mesmos requisitos.
A seguinte gráfica mostra o gradente vertical de temperatura na atmósfera, é dicir, mostra como cambia a temperatura ca altitude. Fíxate que este gradente emprégase para diferenciar distintas subcapas.
A actividade consiste en explicalo indicando as causas destas variacións.
Non somos conscientes do "especial" que é a substancia que chamamos auga. Cunha composición química moi sinxela é capaz de ter unhas propiedades moi variadas e determinantes para que exista a vida. Na seguinte imaxes tedes algúns exemplos.
Xa estudamos cal é a composición química da atmosfera e a súa estrutura ou organización en capas. Nesta entrada ides a ampliar a información en relación ca Troposfera.
1. Que é o aire?, cal é a composición da atmosfera dun xeito máis detallado que na presentación?.
3. Indica a importancia que, en relación ca vida, ten cada un dos seus compoñentes principais.
4. Como era a atmosfera primitiva da Terra?
5. Que son os fenómenos meteorolóxicos? Indica explicando, alomenos, 5 tipos.
A atmósfera é unha capa fluida en contínuo cambio. A súa dinámica é moi complexa pero, dun xeito simplificado, podemos dicir que hai tres parámetros básicos que controlan o seu comportamento: a presión, a temperatura e a humidade.
1. Que é a presión atmosférica?, con que instrumentos se mide e cales son as unidade de medida máis empregadas?
2. Que é a temperatura atmosférica?, como varía ca altitude nas distintas capas da atmosfera?
3. Que é a humidade absoluta? e a relativa?, con que instrumentos se mide e cales son as unidade de medida máis empregadas?
Un dos principios da Teoría de sistemas é que todo sistema está formado por subsistemas que establecen relacións, as veces moi complexas, entre eles. Unha consecuencia disto aplicado ao sistema Terra é a complexidade na solución dos problemas ambientais.
A seguinte noticia é un bo exemplo disto.
https://www.probelte.es/noticia/es/5-claves-para-entender-el-problema-del-mar-menor/91
Le o texto e logo o comentamos na clase.
Xa estudamos que o primeiro paso para crear os modelos de sistemas da Terra é utilizar as Fontes de información ambiental.
Para rematar a Unidade 1 imos a centrarnos dunha forma práctica en dúas destas fontes: os sistemas combinados como GOOGLE EARTH ou EARTH 3d e os sistemas de información geográfica (SIGs)
Hai uns días deixei no blog unha entrada cun exemplo práctico de problemática ambiental. Agora ides a facer un exercicio deste tipo:
Nunha cidade as copas dos árbores de prazas, parques, e avenidas mostran, de súpeto, unha variedade de mosca que se reproduce con gran facilidade e que afecta aos vasos condutores de zume (savia) da maioría das especies de árbores. Os vasos son destruídos, o zume non pode circular e o árbore morre.
1. Como aplicarías o método científico a este problema ambiental. Indica os pasos.
2. Enumera posibles soluciones ao problema.
3. As solucións propostas, poden ter outras consecuencias que agraven ou mesmo inicien outro problema ambiental?
Rematamos co uso da aula virtual da materia.
Unha vez que estudamos que é un sistema e cales son as súas características tentaremos de descubrir se o planeta Terra pódese considerar como un sistema.
No punto 1.3 dise:
- Un sistema es un conjunto de elementos en interacción que guardan estrechas relaciones entre sí.
1. Cales son os grandes elementos, compoñentes , ou mellor subsistemas , que constitúen o planeta Terra?
- Cuando se habla de sistemas se piensa en una totalidad cuyas propiedades no se pueden atribuir a la simple adición de las propiedades de sus partes o componentes.
2. Pensas que os anteriores compoñentes, non seu conxunto, son suficientes para entender o funcionamento do planeta Terra? Razoa a resposta.
- El enfoque sistémico, en el que prima el estudio de las interrelaciones sobre la observación aislada de los fenómenos, es el más adecuado para los estudios medioambientales.
3. Que quere dicir a anterior frase?
- Los sistemas se estructuran en subsistemas, y estos, a su vez, en componentes cada vez más pequeños. Hay, por lo tanto, sistemas dentro de sistemas. El nivel de observación, es decir, la escala de estudio, dependerá de los intereses de la investigación.
4.Escolle un dos compoñentes que contestaches na pregunta 1. Ese compoñente ou subsistema está formado, a súa vez, por compoñentes menores? Razoa a resposta.
- Los sistemas altamente complejos son impredecibles. Pequeñas variaciones locales pueden experimentar am-plificaciones que provoquen efectos a gran escala. Esto es lo que se conoce como “efecto mariposa”.
5. Pon un exemplo concreto "do efecto mariposa".
Na aula virtúal imos a ver cales son as principais características dun sistema.
1. Que características debe de ter todo sistema?
2. Pon sendos exemplos de: un sistema estático; un sistema dinámico; un sistema aberto; un sistema pechado; un sistema aillado.
3. Que é un modelo?
4. Cal é a diferencia entre un modelo de caixa negra e un de caixa branca?
Continuamos na aula virtúal. Lé atentamente porque é un apartado algo dificil
No punto 1.3 explícase que o medio ambiente (o planeta Terra) débese de estudar mediante un enfoque holístico e, por outra banda, pode considerase como un Sistema, polo que para o seu estudo debemos de aplicar a teoría de sistemas.
1. Na teoría de sistemas, que é un enfoque
reducionista e que é un enfoque holístico.
2. Cando se debe de empregar o enfoque
holístico?
3. Busca información sobre a Teoría de sistemas: quén a propuxo?, en que campos se pode aplicar? ...
O resto do documento servirá para consultar o cuestionario correspondente do blog da materia.
A seguinte imaxe é unha infografía sobre as etapas que conforman o método científico. Fixádevos atentamente xa que neste curso faredes infografías e teredes que aprender as etapas do método.
Para facer esta actividade empregaremos a aula virtual da materia. Se aínda non estás rexistrado faino. Unha vez feito accede a Unidade 1: O sistema Terra.
Agora accede ao documento en formato .pdf e contesta as preguntas de abaixo relacionadas cos apartados:
1.1 LAS CIENCIAS DE LA TIERRA
1.2 APROXIMACIÓN AL TRABAJO CIENTÍFICO
Contesta:
1. Que quere dicir ca materia ten un enfoque
multidisciplinar.
2. Cales son os compoñentes do
que chamamos medio ambiente.
3. Neste curso terás que facer e
interpretar mapas de conceptos o mentais. Como introdución converte o mapa de
conceptos nun texto.
4. Imos a aplicar o método científico a un exemplo moi sinxelo e
concreto: Supoñamos que teño unha horta ben coidada, sempre teño de todo pero
este ano as tomateiras medran máis débiles e acaban morrendo. Que lles está pasando?
- Tes que indicar todos os pasos do método aplicados ao exemplo empezando pola identificación do problema.
5. Cal é a diferencia entre hipótese e teoría. Busca na rede un exemplo de cada unha indicando por que se lle considera así.
